Koşulsuz Adalet Hareketi olarak bu hafta İnsanlığa Karşı Suçlar ve Global Magnitsky Yasası üzerinde durduk.
- Sergei Magnitsky, Rusya’nın en büyük yabancı yatırım şirketlerinden olan Londra merkezli Hermitage Capital Management’a danışmanlık yapan ve 230 milyon dolarlık vergi sahtekârlığını ortaya çıkaran bir vergi denetçisiydi. Milyonlarca dolarlık vergi ödemesini Rus devlet yetkililerinin şahsi hesaplarına aktardığını ortaya çıkardı. Magnitsky bu olaydan sonr vergi sahtekarlığı yaptığı gerekçesiyle tutuklandı. Cezaevinde ailesine ve avukatlarına erişimi engellendi, tıbbi yardımdan yoksun bırakıldı ve gardiyanlar tarafından dövüldü işkence gördü. 11 aylık tutukluluğunun ardından 2009 yılında 37 yaşında cezaevinde öldü.
- Magnitsky’nin ölümünün ardından olaya karışan yetkililere ve temel insan haklarını ihlal ettiği düşünülen diğer kişilere yaptırımlar uygulanması için uluslararası kampanyalar başlatıldı. 2012’de ABD Kongresi tarafından Magnitsky Yasası kabul edildi. Yasa Magnitsky’nin ölümünden sorumlu Rus yetkililerin ABD’ye girişini ve çok sayıda banka ve şirketle işlem yapmalarını yasaklıyor, ülkede sahip oldukları mülklerine el konulmasına izin veriyordu. Amerikan şirketleri yaptırım uygulanan kişilerle ticari ilişkiye girerlerse ABD yaptırımlarını ihlal etme riskiyle karşı karşıya kalıyordu. Yasa 2016 yılında Küresel Magnitsky Yasası olarak genişletildi.
- Pek çok Avrupa ülkesi, Kanada ve Avrupa Parlamentosu, Sergei Magnitsky’nin ölümüne karışan Rus yetkililere yaptırımlar getiren yasaları kabul etti. Son zamanlarda, birkaç ülke yaptırım rejimlerini herhangi bir ülkeden insan hakları ihlallerini içerecek şekilde genişletti.
- Örneğin İngiltere 6 Temmuz 2020 de kabul ettiği yasayla, soykırım eylemlerinden, insanlığa karşı suçlardan, işkence, insanlık dışı ve aşağılayıcı muameleden, kölelik, yargısız veya keyfi infaz ve cinayetler, kişilerin zorla kaybedilmesinden ve keyfi tutuklamalardan sorumlu olduğu düşünülen bireylere ve kuruluşlara yaptırım uygulama kararı almıştır.
- Yasayla birlikte ilk olarak, Sergei Magnitsky’nin ölümüne karışan 25 Rus vatandaşı, Gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın İstanbul’daki Suudi konsolosluğunda öldürülmesine karışan 20 Suudi vatandaşı, Rohingya halkına ve diğer etnik azınlıklara yönelik sistematik ve acımasız şiddete karışan iki yüksek rütbeli Myanmar askeri personeli, Kuzey Kore’nin gulaglarında zorla çalıştırma, işkence ve cinayete karışan iki kuruluş hedef alınmıştır.
- 2018 yılında Rahip Brunson davası nedeniyle ABD’nin Türkiye’ye ve bazı devlet görevlilerine uyguladığı ekonomik yaptırımların dayanak noktasını Global Magnitsky Yasası oluşturmaktaydı.
- Türkiye’de son yıllarda 90’lı yılları hatırlatan bir şekilde işkence, insan kaçırma ve kötü muamele haberleri sık sık gündeme gelmektedir. Gözaltında ve cezaevinde çok sayıda insan hayatını kaybetmiştir. Bu insanların birçoğu yeterli tıbbi destek sağlanmadığı için yetkililer tarafından ölüme terkedilmiştir. 28 Mayıs 2019’da gözaltına alınan eski dışişleri bakanlığı personelinden beş kişinin Ankara Emniyet Müdürlüğü’nde işkence gördüğüne ilişkin Ankara Barosu tutanak tutup rapor hazırlamıştır.
Koşulsuz Adalet Hareketi olarak şunu belirtmek istiyoruz ki, sürekli ve sistematik bir şekilde yapılan insan hakları ihlallerine karşı yeni bir mekanizma olarak gündeme gelen ve birçok ülkede kabul edilen bu yasalarla gelecekte bu ihlallerden sorumlu görevlilerin hedef alınması kaçınılmazdır.